„Nasz Dziennik” nr 65, 17 marca 2000
Słowo do Pana Profesora Andrzeja Zolla

„Być członkiem społeczności uniwersyteckiej, to zobowiązuje!”
Słowo do Pana Profesora Andrzeja Zolla

Minęło już kilka dni od czasu, kiedy po raz pierwszy przeczytałem artykuł (felieton) opublikowany przez Pana w comiesięcznym dodatku do „Gościa Niedzielnego” („Azymut” z 5 marca 2000 r., a w nim artykuł pt. „Sygnał ostrzegawczy”). Od początku wiedziałem, że poznawszy jego treść, nie mogę milczeć. Poszukiwałem jedynie najwłaściwszej formy wypowiedzi. Najpierw zamierzałem wysłać do Pana list i w nim ukazać szkody wyrządzone tym artykułem, tak ludziom, jak i instytucjom. Miał być pisany z nadzieją, że zechce Pan w odpowiedni sposób naprawić owe krzywdy. Z każdym dniem jednak okazywało się, że grono osób „zadziwionych postawą Autora” powiększało się. Zdziwienie było spowodowane tym, że oskarżenia budowane na nieposzanowaniu prawdy mogły wyjść spod pióra człowieka uniwersytetu, działającego w dziedzinie prawa i znacząco uczestniczącego w kształtowaniu i interpretowaniu tego prawa. Sprawa przestawała mieć wymiar „między profesorami”. Wymagała publicznego zabrania głosu na publiczne przecież wyrządzenie krzywdy. I chociaż moją wypowiedź kieruję do druku, to jednocześnie przesyłam ją Panu. W tej przesyłce umieszczam również załącznik, w którym przedstawiłem ocenę krytykowanego przez Pana Radia Maryja, biorąc za podstawę tej oceny wskazówki dla działających w środkach społecznego przekazu zawarte w instrukcji duszpasterskiej „Aetatis novae”. O wynikach tego porównania powinien Pan wiedzieć, aby wyraźnie ujrzeć krzywdę wyrządzoną przez Pana Radiu Maryja.

Po tym wprowadzeniu przejdźmy do sprawy, która jest bezpośrednią przyczyną mego wystąpienia. Chodzi mi o tę część Pana artykułu, w której dołączył Pan do chóru piętnujących prof. Ryszarda Bendera za kłamstwo oświęcimskie. W swym wystąpieniu oskarżycielskim – nie starając się zbadać prawdziwości zarzutów – zażądał Pan usunięcia prof. R. Brandera z uczelni („Uważam, że na katolickiej uczelni nie powinno być miejsca dla takich osób” – napisał Pan w swoim artykule). W kilkunastu zdaniach tej części artykułu zdołał Pan nie tylko zamieścić oskarżenie i rozstrzygnąć o winie oskarżonych („wypowiedzi Bendera i towarzyszy (…) uznać można bez wątpienia za karane u nas tzw. kłamstwo oświęcimskie”), ale również lekką ręką dołączyć Radio Maryja do grona napiętnowanych („Autorytet Kościoła [w Radio Maryja – dod. JK] wykorzystywany jest do działań antychrześcijańskich, sprzecznych z nauką Kościoła i europejską kulturą” – stwierdził Pan bez cienia wątpliwości w swoim artykule). Co więcej, oskarżył Pan KUL (uczelnię, w której jest zatrudniony prof. R. Bender) oraz Kościół w Polsce („Uważam, że Kościół w Polsce powinien na to stanowczo zareagować” – napisał Pan w swoim artykule) o bezczynności i braku odpowiednich (czyli zgodnych z Pana sugestiami) decyzji.

Jeśli taki artykuł, taki „sygnał ostrzegawczy” wyszedłby spod pióra drugorzędnego dziennikarza, to można by tylko z politowaniem pokiwać głową nad jego warsztatem zawodowym. Ale musi budzić niepokój to, iż takie zdania firmuje swoim nazwiskiem człowiek nauki, profesor, którego postępowanie powinno świadczyć o naukowej dociekliwości, wnikliwości w stawianiu pytań i uczciwości w szukaniu na nie odpowiedzi.

Słyszałem ową audycję w Radiu Maryja. Oprócz prof. R. Bendera, w „Rozmowach niedokończonych” brali również udział: Peter Raina – znany historyk, autor wielu źródłowych opracowań historycznych, oraz Dariusz Ratajczak – historyk z Opola, autor broszury pt. „Tematy niebezpieczne”, która była przyczyną wcześniejszej nagonki prasowej na niego i skierowania sprawy do sądu. Audycja odbyła się już po decyzji sądu i odstąpieniu od karania autora broszury za popełnienie zarzucanego mu kłamstwa oświęcimskiego. Tak wprowadzenie do rozmów ze słuchaczami, jak i same rozmowy były bardzo ciekawe. Przebywający w studiu wyjaśniali problemy objęte tematem rozmów. Niekiedy wymagało to sięgnięcia do materiałów źródłowych, do porównań z innymi publikacjami.

Pamiętam, jak zdziwiłem się reakcją jednego z dziennikarzy który w swoim artykule zarzucił po raz pierwszy prof. R. Benderowi popełnienie przestępstwa zakwalifikowanego jako kłamstwo oświęcimskie. Dowodem miały być tu słowa oskarżonego przywołane w artykule owego dziennikarza.

Reakcja prof. Bendera była natychmiastowa. Przekazał do publikacji oświadczenie przypominające (bo to było powiedziane podczas audycji) pochodzenie cytowanych stów. Były one zaczerpnięte ze wspomnień Jerzego Stadnickiego opublikowanych w „Zeszytach Historycznych”, redagowanych przez Jerzego Giedroycia w Paryżu. Wydawało się, że manipulacja dziennikarza wyszła na jaw. Oskarżony sam się obronił. Wykazał, że zarzucany mu pogląd był cytatem podanym w kontekście omawiania tematu: kiedy i kogo pociąga się do odpowiedzialności za popełnienie przestępstwa kwalifikowanego jako kłamstwo oświęcimskie. Wydawało się…

A tu, po prawie dwóch miesiącach od owego czasu Pan, człowiek nauki, bierze na swój warsztat tylko część z tego, o czym wówczas mówiono i pisano. Bez odpowiedniej staranności w badaniu źródeł, bez właściwej dociekliwości i wnikliwości w stawianiu pytań, a nawet uczciwości w szukaniu odpowiedzi na te pytania sformułował Pan oskarżenia i zażądał realizacji wyroków.

Piszę do Pana o tym wszystkim, bo bardzo mi zależy – a mam nadzieję, iż Panu również na tym zalety – aby „środowiska akademickie odzyskały swój tradycyjny autorytet moralny, aby stawały się na nowo sumieniem Narodu”. O to prosił nas wszystkich Jan Paweł II, kierując te słowa do rektorów polskich uniwersytetów przybyłych do Watykanu 4 stycznia 1996 r., a potem, w 1997 r., w kolegiacie św. Anny w Krakowie, podczas kolejnej pielgrzymki do Polski dokładnie przypomniał nam, czego od nas, ludzi uniwersytetów oczekuje człowiek współczesny: „Potrzebuje waszej naukowej dociekliwości, waszej wnikliwości w stawianiu pytań i uczciwości w szukaniu na nie odpowiedzi”.

Uprzejmie proszę, aby nie odebrał Pan mego głosu jako pouczania. Piszę bowiem w nadziei, iż dając świadectwo o prawdzie, mogę jednocześnie prosić Pana o naprawienie krzywd wywołanych Jego artykułem.

Z poważaniem
prof. Janusz Kawecki